Iedereen die wel eens in een land zoals Rusland, Thailand,
Tunesië of China is geweest, weet als geen ander hoe het is om even analfabeet
te zijn. Je ziet niet welke winkel of restaurant je in gaat, de menukaarten ogen
meer als kunst dan als iets anders en als je een specifiek product moet zoeken
in een winkel is dat onbegonnen werk. Hoe kun je conditioner van shampoo,
wasmiddel van wasverzachter en hoestdrank van vitaminedrank onderscheiden als
het altijd bij elkaar staat?
Dit is ook het geval in Japan. Zo heb ik mijn was eens
een maand lang met alleen wasverzachter gewassen, totdat ik erachter kwam dat
mijn handdoeken totaal geen water meer opnamen. Daarnaast probeerde ik een
kleurtje te krijgen in de zon, waarna later bleek dat ik "whitening"-zonnebrandcrème
aan het gebruiken was.
Als toerist zijnde is hier prima mee te leven. Ook als je
hier een beroep uitoefenend waar vooral alleen Engels aan te pas komt, is het
soms even doorbijten in het dagelijks leven, maar nog steeds prima te doen.
Echter als je werkt in een Japans bedrijf en hier goed wilt functioneren, heb
je vaak geen andere keuze dan het schrift leren. Als projectleider moet ik de
database bestanden en e-mails begrijpen van mijn niet-Engelssprekende collega's
en deze daarnaast ook beantwoorden om op de hoogte te blijven van wat er
gebeurt en om controle te houden over het proces. Google Translate kan dan wel
mijn beste vriend zijn geworden, het blijft een automatische vertaling met
gigantisch veel fouten.
Ik zal even een korte uitleg geven over het schrift: Het
Japans maakt gebruik van 3 alfabetten die door elkaar worden gebruikt. Dit zijn
het Hiragana, het Katakana en de Kanji tekens die oorspronkelijk zo'n 2000 jaar
geleden vanuit China geïntroduceerd zijn. Het Hiragana en Katakana bestaan
beiden uit 46 basiskarakters, enkele geaccentueerde karakters en een aantal
combinatiekarakters. Deze zijn redelijk gemakkelijk te leren, want je doet er ongeveer
per alfabet een maand over denk ik. De Kanji tekens zijn nooit geteld, maar men
zegt dat er zo'n 50.000 bestaan. Echter, kent een kind dat afstudeert van de
middelbare school er rond de 2000, ook wel de basis kanji (Jōyō kanji) genoemd. Rond
de 2500 kanji is vaak genoeg om normale boeken te lezen, maar als je meer
complexe artikelen - medisch, juridisch of poëtisch - wilt lezen, heb je er
rond de 3000-4000 nodig.
 |
| De basiskarakters van het Hiragana en Katakana alfabet. |
Dit lijkt onbegonnen werk, en zo nu en dan heb ik dat gevoel nog steeds, maar als je vooruitgang boekt en steeds meer karakters herkent en kunt lezen, geeft dit een ultiem motiverend gevoel. Wellicht is het gevoel vergelijkbaar met toen wij kind waren en het Latijns alfabet leerden. Na de letters 'a' en 'p' geleerd te hebben, konden we het woord 'aap' lezen. Letters waren niet alleen letters meer, maar werden woorden; Woorden met een betekenis. Hoe geweldig was het dat je uiteindelijk een boek kon lezen, een heel verhaal kon begrijpen en dus niet meer afhankelijk was van alleen dat wat anderen je wilden voorlezen? Het liet ons zien hoe machtig het schrift eigenlijk is en hoeveel meer mogelijkheden het ons biedt.
Dit geldt ook in een land
zoals Japan. Als je het schrift niet kent, maak je veel momenten mee waarin je je
compleet machteloos voelt; waarschijnlijk vergelijkbaar met het gevoel van een
analfabeet in Nederland. Het enige verschil is dat de analfabeet in Nederland vaak
de taal wel voor 100% kan spreken en verstaan.
Als je eenmaal leert lezen,
geeft dat je inzichten waar je alvorens deze ontplooiing wellicht nooit bij
hebt stilgestaan. Zo is het bijvoorbeeld zo goed als onmogelijk om naar een
Nederlands woord te kijken zonder het te lezen. Of je het wilt of niet, je zult
altijd lezen wat er staat. Nu ik het Hiragana en Katakana schrift totaal
beheers, is het voor mij ook onmogelijk geworden om een woord niet te lezen als
ik er naar kijk. Dit zou ik nooit hebben gedacht toen alles nog als niets
anders dan kunst voor mij oogde.
 |
| Voorbeeld van een aantal Kanji tekens. |
Het Japanse schrift is naar mijn mening ontzettend interessant. De filosofie achter het schrift is zo anders dan ons Latijns alfabet, dat je niet alleen een nieuw schrift, maar ook een andere manier van denken leert. Ik omschrijf het schrift zelf vaak als poëtisch. Om een voorbeeld te geven; 空 (sora) betekent lucht, maar daarnaast betekent het ook "leegte" waardoor het teken ook wordt gebruikt op parkeerplaatsen om aan te geven of er een plek vrij is of niet. Een ander voorbeeld: 家 betekent "huis" en 族 betekent "groep". Als je deze twee tekens bij elkaar zet, geeft dat 家族 en betekent het "gezin". Echter betekent 家内 "vrouw" (wife), maar als je dit ontleedt wordt het 家 "huis" + 内 "binnen" en representeert het dus vooral de oude gedachte dat de vrouw een huisvrouw is. Ondanks dat deze gedachten in de loop van de jaren veranderd zijn, wordt het in het schrift nog steeds gebruikt.
